Όπως γνωρίζετε η ελληνική κουλτούρα είναι η μια από τις πιο πλούσιες στον κόσμο. Αυτό θα το διαπιστώσετε και στο παρακάτω κείμενο όπου θα μιλήσουμε για τους ελληνικούς παραδοσιακούς χορούς. Φυσικά, μιλάμε για έναν τεράστιο αριθμό χορών που αν ξεκινήσουμε να γράφουμε δε θα τελειώσουμε ποτέ. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι κάθε περιοχή και συγκεκριμένα κάθε χωριό της Ελλάδας έχει τα δικά του ήθη και έθιμα. Για αυτό τον λόγο, σήμερα θα μιλήσουμε για τους πιο διαδεδομένους ελληνικούς χορούς.
16 ελληνικοί παραδοσιακοί χοροί που θα κλέψουν την καρδιά σας!
Συρτάκι του Ζορμπά
Ένας χορός που έγινε παγκοσμίως γνωστός από την κινηματογραφική ταινία «Ζορμπάς ο Έλληνας» με πρωταγωνιστή τον Άντονι Κουίν. Πρόκειται βασικά για ένα μείγμα παραδοσιακών ελληνικών χορών όπως είναι το Χασάπικο και ο Συρτός αλλά σε πιο γρήγορη εκδοχή. Το Συρτάκι χορογραφήθηκε το 1964 από τον Γιώργο Προβιά. Η μουσική γράφτηκε από τον Μίκη Θεοδωράκη τον μεγαλύτερο μουσικοσυνθέτη της Ελλάδας. Αυτός ο χορός σήμερα είναι γνωστός ως το «Συρτάκι του Ζορμπά».
Ζεϊμπέκικο
Ένας πένθιμος λαϊκός χορός που η καταγωγή του έχει αμφισβητηθεί πολλές φορές. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι προέρχεται από την αρχαία Ελλάδα ενώ άλλοι από εξισλαμισμένους Έλληνες, οι οποίοι ζούσαν στα βουνά και ονομάζονταν Ζεϊμπέκηδες. Αρχικά το ζεϊμπέκικο χορευόταν αντικριστά από δύο άτομα. Σήμερα, θεωρείται ένας μοναχικός χορός αφού ο χορευτής εκφράζει σόλο τον πόνο που έχει μέσα του. Τον χορό συνοδεύουν με παλαμάκια οι φίλοι του χορευτή που πολλές φορές μοιράζονται τον πόνο του σπάζοντας πιάτα. Το Ζεϊμπέκικο συνοδεύεται από το πιο δημοφιλές ελληνικό όργανο που ονομάζεται μπουζούκι. Είναι κυρίως αυτοδίδακτος χορός, ωστόσο, υπάρχουν αρκετές σχολές χορού αν κάποιος θέλει να ασχοληθεί πιο επαγγελματικά.
Τσιφτετέλι ή αλλιώς «χορός της κοιλιάς»
Κάποιοι ειδικοί υποστηρίζουν ότι αυτός ο χορός προέρχεται από τον άσεμνο και προκλητικό αρχαιοελληνικό χορό του Αριστοφάνη που ονομαζόταν Κόρδακας. Η αλήθεια είναι ότι το τσιφτετέλι μέχρι σήμερα διατηρεί αυτά τα στοιχεία. Παρόλα αυτά, κάποιοι υποστηρίζουν ότι τόπος προέλευσης του είναι η Τουρκία. Σήμερα το Τσιφτετέλι χορεύεται από ζευγάρια ή από γυναίκες σόλο, συνήθως πάνω στο τραπέζι. Ο χορός συνοδεύεται από παλαμάκια, λουλούδια και μερικές φορές σπασμένα πιάτα.
Πυρρίχιος γνωστός επίσης ως «Ανωγειανός»
Θεωρείται ο αρχαιότερος πολεμικός χορός στον κόσμο που έχει τις ρίζες του στις αρχαίες μινωικές τελετές. Αυτός ο χορός αναφέρεται και στη μυθολογία. Σύμφωνα με τον μύθο, υπήρχε ένας χρησμός που έλεγε ότι ο Τιτάνας Κρόνος θα σκοτωθεί από τον γιο του (Δία) και θα χάσει τον θρόνο του. Για να αποτρέψει αυτόν τον χρησμό άρχισε να τρώει τα παιδιά του. Ωστόσο, η σύζυγος του Κρόνου, Ρέα, φρόντισε ώστε να μη συμβεί το ίδιο με τον Δία, ο οποίος έμελλε να είναι ο «πατέρας των Θεών». Έτσι, κατέφυγε στη σπηλιά Δικταίο Άντρο με σκοπό να γεννήσει κρυφά από τον Κρόνο. Αυτή τη σπηλιά προστάτευαν οι Κουρήτες (θεϊκές μορφές) οι οποίοι ανέλαβαν να προστατέψουν τον Δία μέχρι να μεγαλώσει. Όταν το μωρό έκλαιγε, χτυπούσαν τα πόδια τους δυνατά στο έδαφος χορεύοντας, με σκοπό να καλύψουν το κλάμα του. Έτσι λοιπόν επινοήθηκε ο Πυρρίχιος χορός. Μέχρι σήμερα, αυτή η παράδοση διατηρείται και ο χορός ξεκινά με δυνατά χτυπήματα στο έδαφος. Αρχικά χωρίς μουσική, για αυτό και ονομάζεται Βουβός πηδηχτός. Χορεύεται μόνο από άντρες που είναι πιασμένοι σε διάταξη χιαστί. Ο Πυρρίχιος της Κρήτης ονομάζεται και «Ανωγειανός πηδηχτός» επειδή χορεύεται κυρίως στα Ανώγεια της επαρχίας Μυλοποτάμου του νομού Ρεθύμνης.
Πεντοζάλη
Ίσως, ο ιστορικότερος χορός της Κρήτης αφού έπαιξε σημαντικό ρόλο στην απελευθέρωση του νησιού. Ένας επαναστατικός πολεμικός χορός που επινοήθηκε για να τονώσει το ηθικό των Κρητών πολεμιστών ενάντια στον Τούρκικο ζυγό. Πεντοζάλη σημαίνει το «πέμπτο βήμα» και συμβολίζει την πέμπτη προσπάθεια απελευθέρωσης της Κρήτης. Παραδοσιακά χορεύεται μόνο από άντρες που πιάνονται αγκαλιά με τα χέρια πάνω στους ώμους. Αφού κάνουν συγχρονισμένες κινήσεις, σταματάνε για λίγο και ο πρώτος στη σειρά πραγματοποιεί φιγούρες στο έδαφος αλλά και στον αέρα. Συνοδεύεται από λύρα ή βιολί, ασκομαντούρα και λαούτο όπως οι περισσότεροι Κρητικοί χοροί.
Μαλεβιζιώτης
Ο χορός με τον πιο γρήγορο βηματισμό στην Ελλάδα. Η ονομασία οφείλεται στο γεγονός ότι για πρώτη φορά ο χορός εκτελέστηκε στην επαρχία Μαλεβιζίου, στο Ηράκλειο Κρήτης Επειδή εκεί χορεύτηκε για πρώτη φορά. Είναι επίσης γνωστός ως Καστρινός, αφού στο παρελθόν το Ηράκλειο ονομαζόταν Κάστρο. Θεωρείται ο πιο εντυπωσιακός και αγαπημένος χορός των Κρητικών. Ωστόσο, ο Μαλεβιζιώτης διαφέρει από περιοχή σε περιοχή. Ένας από τους λίγους γρήγορους πηδηχτούς χορούς που χορεύεται και από τις γυναίκες. Μπορεί οι φιγούρες στον αέρα από τους άντρες να εντυπωσιάζουν, ωστόσο τις εντυπώσεις κλέβει η άριστη τεχνική των γυναικών που χορεύουν στις μύτες των ποδιών.
Σούστα
Η Σούστα είναι ο αντικριστός χορός της Κρήτης που προέρχεται από τον μινωικό πυρρίχιο όπως και οι περισσότεροι πολεμικοί χοροί του νησιού. Αρχικά, η Σούστα χορευόταν αντικριστά από άνδρες πριν από τη μάχη. Γύρω στο 300 μ.Χ. ο χορός άρχισε να χορεύεται και από γυναίκες με αποτέλεσμα να αποκτήσει ερωτικό χαρακτήρα. Λέγεται ότι η συμμετοχή της γυναίκας στη σούστα ήταν μια κοινωνική απαίτηση της εποχής. Λόγω της αυστηρότητας των ηθών όλες σχεδόν οι γυναίκες παντρευόταν χωρίς καν να έχουν δει έστω μια φορά τον υποψήφιο σύζυγό τους ή τουλάχιστον να μην τον έχουν κοιτάξει μια φορά στα μάτια. Η σούστα λόγω του ότι χορεύεται σε ζευγάρια έδινε τη δυνατότητα να βρεθούν οι δυο νέοι απέναντι και να φτιάξουν τη δική τους ερωτική ιστορία χωρίς τον φόβο της κοινωνικής κατακραυγής.
Σέρρα ή Σέρα
Ένας χορός που χορεύεται από τους Πόντιους, Έλληνες που κατάγονται από την περιοχή του Εύξεινου Πόντου, στη σημερινή βορειοανατολική Τουρκία καθώς και από την ΕΣΣΔ. Ο Σέρρα είναι ένας πολεμικός χορός που προέρχεται από τον αρχαίο ελληνικό χορό πυρρίχιο. Ονομάστηκε Σέρα επειδή χορευόταν κυρίως κοντά στον ομώνυμο ποταμό της Τραπεζούντας. Κατά τη διάρκεια αυτού του χορού τραντάζεται το έδαφος στην κυριολεξία.
«Χορός των μαχαιριών»
Εικάζεται ότι είναι το φινάλε του χορού Σέρρα. Στο παρελθόν, μόλις τέλειωνε ο χορός Σέρρα δύο άνδρες έβγαιναν μπροστά και συνέχιζαν τον χορό κρατώντας μαχαίρια. Μάλιστα, οι παλιότεροι χορευτές συνήθιζαν να πετούν τα μαχαίρια στον αέρα και να τα πιάνουν με το στόμα. Πρόκειται για μια ζωντανή αναπαράσταση μάχης υπό τη συνοδεία της ποντιακής λύρας και του ταμπούρλου. Η πρώτη αναφορά στους Ποντιακούς χορούς γίνεται από τον Ξενοφώντα στη «Κάθοδο των Μυρίων», όπου περιγράφεται ο χορός που σήμερα ονομάζεται Μαχαίρια ή αλλιώς Πιτσάκ.
Ικαριώτικος
Σήμερα, αυτός ο χορός είναι ένας από τους πιο φημισμένους στο εξωτερικό και στην Ελλάδα. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι στο νησί κάθε χρόνο, τον 15αύγουστο πραγματοποιούνται τα πιο δημοφιλή πανηγύρια. Στον Ικαριώτικο χορό οι χορευτές πιάνονται ψηλά από τους ώμους. Τα παραδοσιακά όργανα που συνοδεύουν τον χορό είναι η τσαμπούνα ή τσαμπουνοφυλάκα, το βιολί και σε πιο σύγχρονες εκδοχές η κιθάρα.
Μπάλος
Ένας νησιώτικος χορός που είναι ευρέως γνωστός στην Ελλάδα. Πρόκειται για έναν χορό με πανάρχαια ελληνικά στοιχεία που η ονομασία του ωστόσο προέρχεται από το λατινικό ρήμα Ballare. Αν και κατάγεται από τη Στερεά Ελλάδα, σήμερα θεωρείται αντικριστός νησιώτικος χορός. Η Πάρος και η Νάξος φαντάζουν τα ιδανικά μέρη για να παρακολουθήσετε αυτόν τον χορό. Ο Μπάλος ξεκίνησε ως ένας χορός του φλερτ αφού στο παρελθόν δεν ήταν εύκολο για τους άνδρες να πλησιάσουν τις γυναίκες. Στον Μπάλο οι χορευτές συνήθως κρατούν μαντήλια. Ο καβαλιέρος κάνει φιγούρες σόλο προσπαθώντας να εντυπωσιάσει την ντάμα του, ενώ εκείνη τον αποφεύγει κάνοντας νάζια.
Μπαϊντούσκα
Πρόκειται για ένα χορό με καταγωγή από τη Θράκη που απαντάται επίσης στη Μακεδονία. Υπάρχουν διάφορες εκδοχές για την καταγωγή της λέξης. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι έχει τις ρίζες της από την ομώνυμη σλαβική λέξη που σημαίνει« αυτός που πάει ίσια» ενώ κάποιοι άλλη από παρόμοια τουρκική λέξη που σημαίνει «αυτός που κουτσαίνει». Η Μπαϊντούσκα είναι ένας συμβολικός χορός που αναπαριστά με τους βηματισμούς της μια τακτική μάχης, ενώ η ιαχή εκφοβισμού των χορευτών επιβεβαιώνει τον άγριο πολεμικό χαρακτήρα του χορού.
Καλαματιανός
Ένας από τους αρχαιότερους ελληνικούς χορούς, γεγονός που αποδεικνύεται από παραστάσεις σε αρχαία αγγεία, επιγραφές και τοιχογραφίες που έχουν ανακαλυφθεί σε διάφορες ανασκαφές. Ο χορός κατάγεται από τη Στερεά Ελλάδα και αποτελείται από άντρες και γυναίκες σε κύκλο. Η ονομασία του προέρχεται από το αντίστοιχο τραγούδι που σήμερα παίζεται σε όλους τους γάμους και τα πανηγύρια.
Ζωναράδικος
Ένας δημοφιλής χορός της Θράκης που χορεύεται από άνδρες και γυναίκες. Αρχικά μπαίνουν μπροστά οι άντρες και πίσω ακολουθούν οι γυναίκες. Οι χορευτές πιάνονται από τις ζώνες και για αυτόν τον λόγο ο χορός ονομάστηκε Ζωναράδικος. Ο χορός ξεκινάει κυκλικά και στη συνέχεια εξελίσσεται σε σχήμα σαλιγκαριού από τον πρωτοχορευτή. Ο Ζωναράδικος έχει δύο παραλλαγές: Όταν τα βήματα είναι συρτά λέγεται Ντούζκος ενώ όταν είναι γρήγορα και πηδηχτά λέγεται Τσέστος. Σύμφωνα με την παράδοση, παλιότερα, ο τελευταίος άντρας του χορού μπορούσε να πιαστεί με την πρώτη χορεύτρια του γυναικείου κύκλου, ώστε να ενωθούν οι δύο κύκλοι σε ένα, μόνο αν είχαν συγγενική σχέση.
Τσάμικο
Πρόκειται για τον πιο λεβέντικο χορό της Ελλάδας, αφού χορευόταν από τους «Κλέφτες» Έλληνες επαναστάτες που ζούσαν στα βουνά κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας. Η ονομασία αυτού του χορού προέρχεται από την περιοχή της Τσαμουριάς (ή αλλιώς Τσάμικο) στην Ήπειρο. Σήμερα, μαζί με το Καλαματιανό χαρακτηρίζονται ως πανελλήνιοι χοροί αφού εκτελούνται σχεδόν σε όλες τις περιοχές της Ελλάδας. Το Τσάμικο συνοδεύεται από το κλαρίνο, που αποτελεί το κύριο όργανο της Ηπειρώτικης μουσικής. Αυτός ο χορός απαρτίζεται από άντρες που φορούν την παραδοσιακή ενδυμασία του τσολιά.
Γαϊτανάκι
Είναι ένας χορός που ταυτόχρονα θυμίζει παιχνίδι και χορεύεται κυρίως την περίοδο της αποκριάς. Οι συμμετέχοντες χορεύουν γύρω από ένα κοντάρι που αποτελείται από πολύχρωμες κορδέλες. Ο κάθε χορευτής κρατάει στο χέρι του μια από αυτές με αποτέλεσμα κατά την περιστροφή τους οι κορδέλες να τυλίγονται στο κοντάρι. Υπάρχουν δύο εκδοχές της καταγωγής αυτού του χορού. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι ήρθε με την έλευση των Ελλήνων προσφύγων της Μικράς Ασίας και άλλοι ότι προήλθε από τους Ενετούς που κυριαρχούσαν τα ελληνικά νησιά στο παρελθόν.
P.S. Ποιος από τους παραπάνω ελληνικούς παραδοσιακούς χορούς είναι ο αγαπημένος σας;