Ποιες ήταν οι Μούσες και τι ρόλο είχαν στην ελληνική μυθολογία;

Σύμφωνα με την αρχαία παράδοση, ο Δίας ζευγάρωνε με τη Μνημοσύνη για 9 συνεχόμενα χρόνια, μία νύχτα κάθε χρόνο, με αποτέλεσμα να φέρουν στη ζωή 9 πανέμορφες θυγατέρες που μας είναι γνωστές από τη μυθολογίας ως οι 9 Μούσες.

Ωστόσο, ο Ησίοδος στο έργο του θεογονία αναφέρει ότι οι Μούσες ήταν κόρες της Γαίας και του Ουρανού. Σε αυτήν την περίπτωση σημαίνει ότι ανήκουν στη δεύτερη γενιά των Ελλήνων θεών. Στην εκδοχή που είναι κόρες του Δία, ανήκουν στην τρίτη γενιά. Για περισσότερες πληροφορίες, στο παρακάτω άρθρο παρουσιάζουμε το Πάνθεον της ελληνικής Μυθολογίας!

Σύμφωνα με μία άλλη εκδοχή που μας άφησε ο Παυσανίας, υπήρχαν δύο γενιές Μουσών.

Η πρώτη γενιά ήταν οι 3 κόρες της Γαίας και του Ουρανού ενώ η δεύτερη γενιά ήταν οι 9 κόρες του Δία και της Μνημοσύνης. Οι μούσες της πρώτης γενιάς ήταν η Μνήμη, η Μελέτη και η Αοιδή (=τραγούδι).

Οι Μούσες ήταν θεές της μουσικής της τέχνης και της επιστήμης. Αρχηγός τους ήταν ο μουσηγέτης θεός Απόλλωνας, που διηύθυνε τη χορωδία τους.

Δουλειά τους ήταν να υμνούν και να διασκεδάζουν τους θεούς του Ολύμπου, για αυτό τον λόγο στην ελληνική μυθολογία συμμετέχουν σε όλα τα συμπόσια των θεών.

Ποιες ήταν οι 9 Μούσες ;

Μούσες: Ονόματα

1) Καλλιόπη

Η Μεγαλύτερη και πιο σεβαστή από όλες τις Μούσες. Θεωρείται η Μούσα της επικής ποίησης, της Ρητορικής και γενικά η μούσα των Καλών Τεχνών. Το όνομα της σημαίνει αυτή με την καλή όψη (όμορφα μάτια, όμορφη ομιλία, όμορφος λόγος).Την Καλλιόπη επικαλούνταν συνήθως οι ραψωδοί για να τους δώσει έμπνευση κάτι που έκανε και ο Όμηρος, ο οποίος ξεκινάει τα ομηρικά έπη με επίκληση στη μούσα της επικής ποίησης.Για αυτόν τον λόγο συχνά απεικονίζεται με την Ιλιάδα και Οδύσσεια στα χέρια της.

2) Ουρανία

Μούσα της αστρολογίας και της αστρονομίας. Συνήθως απεικονίζεται με ένα στεφάνι από άστρα, κρατώντας έναν διαβήτη στο δεξί της χέρι και μία παγκόσμια σφαίρα στο αριστερό της χέρι. Οι αρχαίοι Έλληνες ισχυρίζονταν επίσης ότι η Ουρανία είχε μαντικές δυνάμεις. Το όνομα της προέρχεται από τη λέξη Ουρανός.

3) Κλειώ

Η προστάτιδα της ιστορίας. Τα σύμβολα της είναι η Σάλπιγγα που κρατά στο δεξί της χέρι, για να αναγγέλλει τις αξιομνημόνευτες πράξεις και το βιβλίο της Ιστορίας που κράτα στο αριστερό. Το όνομα της προέρχεται από τη λέξη κλέος που στα νέα ελληνικά σημαίνει δόξα.

4) Τερψιχόρη

Η Μούσα της λυρικής ποίησης, του χορού και των δραματικών χορικών. Απεικονίζεται δαφνοστεφάνωτη με προμετωπίδιο, χορεύοντας χαρούμενη, με μία άρπα στο δεξί της χέρι. Το όνομα της προέρχεται από το ρήμα τέρπω+χορός που σημαίνει δίνει ευχαρίστηση με τον χορό ή γοητεύει. Έμβλημα της ήταν ο αυλός η λύρα και το τρίγωνο.

5) Ευτέρπη

Η Μούσα της αυλητικής τέχνης και γενικά της Μουσικής, της χαράς και του Έρωτα. Πολλοί την αποκαλούσαν η δωρήτρια της χαράς. Το όνομα της προέρχεται από τις λέξεις ευ+τέρπω που σημαίνει η ευχάριστη. Συνήθως απεικονίζεται παίζοντας αυλό και κοντά της στέκεται ο έρωτας και ο τραγουδιστής τέττιγας (τζιτζίκι).

6) Ερατώ

Προστάτιδα του γάμου και του έρωτα και Μούσα της ερωτικής λυρικής ποίησης και των ύμνων στους θεούς. Απεικονίζεται συνήθως να φορά στεφάνι από τριαντάφυλλα. Τα σύμβολα της ήταν διάφορα έγχορδα όργανα της αρχαιότητας όπως η φόρμιγξ και η βάρβιτος, που ήταν παραλλαγές της λύρας. Το όνομα της προέρχεται από τη λέξη έρως.

7) Θάλεια

Το ακριβώς αντίθετο από τη Μελπομένη (που θα δείτε παρακάτω) είναι η Θάλεια, η Μούσα της κωμωδίας. Μία πολυμήχανη μούσα που ανακάλυψε επίσης τη γεωμετρία και την αρχιτεκτονική. Ως θεά της καλής διάθεσης, συμμετέχει στα συμπόσια αλλά αποχωρεί μόλις αρχίζει ο κώμος, που ήταν η πονηρή και παιχνιδιάρικη τελετουργία προς τιμήν του θεού Διόνυσου. Εξαιτίας της σύνδεσης της με τη βουκολική ποίηση (δημοτικά τραγούδια) απεικονίζεται γελαστή, με ένα στεφάνι από κισσό, μία μάσκα θεάτρου στο αριστερό της χέρι και μία ράβδο στο δεξιό, φορώντας ένα χιτώνα, που συμβολίζει τη δημοτική μουσική. Το όνομα της προέρχεται από το ρήμα Θάλλω που σημαίνει ανθίζω.

8) Πολύμνια

Πρόκειται για τη Μούσα της ιερής ποίησης που τις αποδίδονται δύο ρόλοι, καθώς το όνομα της έχει δύο διαφορετικές ετυμολογίες. Ο αρχαιότερος ρόλος την παρουσιάζει ως προστάτιδα των ύμνων που ψάλλονταν προς τιμήν των ηρώων και των θεών και αποδίδεται στις λέξεις πολύ+ύμνος. Κατά τη νεότερη εκδοχή, παρουσιάζεται ως η Μούσα της μάθησης και της απομνημόνευσης, ρόλος που οφείλεται στις λέξεις πολύ και μνεία. Ωστόσο, κατά το τέλος των ρωμαϊκών χρόνων λατρεύτηκε ως προστάτιδα της μιμικής τέχνης και του διαλογισμού. Συνήθως απεικονίζεται με μακρύ λευκό μανδύα, στεφάνι από δάφνη και μαργαριτάρια και μία λύρα στα χέρια της.

9) Μελπομένη

Η Μούσα της τραγωδίας που παριστάνεται συνήθως με μαχαίρι ή σπαθί στο ένα χέρι και μάσκα τραγωδίας στο άλλο. Η Μελπομένη παρουσιάζεται σε όλες τις ζωγραφιές θυμωμένη, με στεφάνι από δάφνη, κρατώντας ρόπαλο στα χέρια. Συχνά απεικονίζεται σε αγγειογραφίες κοντά στον θεό του δράματος, Διόνυσο. Σύμφωνα με τον Απολλόδωρο, η Μελπομένη ήταν η μητέρα των Σειρήνων.

Ο τραγικός μύθος : Μούσες εναντίον Σειρήνων

Κάποτε στην Κρήτη έγινε ένας αγώνας τραγουδιού ανάμεσα στις Μούσες και τις Σειρήνες με τις Μούσες να επικρατούν κατά κράτος. Για να τιμωρήσουν τις Σειρήνες, που είχαν το θράσος να ανταγωνιστούν μαζί τους, έκοψαν τα φτερά τους, με αποτέλεσμα να πέσουν στη θάλασσα και να πνιγούν. Σε μία επίδειξη δύναμης, οι Μούσες κράτησαν τα κομμένα φτερά και τα έκαναν στεφάνια για το κεφάλι τους. Η Μελπομένη αρνήθηκε να φορέσει το στεφάνι, θρηνώντας έτσι για τον θάνατο των θυγατέρων της.

Που γεννήθηκαν οι Μούσες

Υπάρχουν διάφορες εκδοχές σχετικά με τον αριθμό και την καταγωγή των Μουσών. Σύμφωνα με κάποιες αναφορές, γεννήθηκαν στην Πιερία και μεγάλωσαν στα Πιέρια Όρη. Ωστόσο, η εκδοχή που επικρατεί μέχρι σήμερα είναι αυτή του Ησίοδου, η οποία αναφέρει ότι ζούσαν στον Ελικώνα, ένα βουνό της Βοιωτίας. Πολλές φορές, ο Όλυμπος αναφέρεται ως τόπος κατοικίας τους, για αυτό τον λόγο ονομάζονταν και «Ολυμπιάδες».

Πρόκειται για εννιά παρθένες θεότητες, με απαράμιλλη ομορφιά και χάρη, που καμιά γυναίκα δεν μπορούσε να συναγωνιστεί.

Πιερίδες Νύμφες εναντίον Μουσών

Μάλιστα, σύμφωνα με έναν μύθο, οι 9 πανέμορφες κόρες του Μακεδόνα Βασιλιά Πιέρου, γνωστές ως Πιερίδες Νύμφες, ήταν τόσο αλαζονικές, που προκάλεσαν τις Μούσες σε διαγωνισμό μουσικής. Ο αγώνας διεξήχθη στην κορυφή του Ελικώνα.

Μόλις άρχισαν να τραγουδούν οι Πιερίδες, σκοτείνιασε όλος ο τόπος. Από την άλλη μεριά, μόλις οι Μούσες ξεκίνησαν το τραγούδι, εμφανίστηκε ξανά το φως του ήλιου, όλα τα κινητά πράγματα του κόσμου, τα άστρα, ο ουρανός, οι ποταμοί και η θάλασσα, ακινητοποιήθηκαν, για να ακούσουν αυτή τη μαγευτική μελωδία.

Ο Ελικώνας, μαγεμένος από αυτό το υπέροχο τραγούδι, άρχισε να ανεβαίνει ψηλά. Ο Ποσειδώνας φοβούμενος μήπως η κορυφή του όρους τρυπήσει τον θόλο του ουρανού, έστειλε τον γιο του τον Πήγασο, το φτερωτό άλογο, να χτυπήσει με την οπλή του την κορυφή του Ελικώνα και να στείλει το βουνό πίσω στη Γη.

Από το χτύπημα του αλόγου, άρχισε να αναβλύζει νερό με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί μία πηγή που ονομάστηκε Ιπποκρήνη και μέχρι σήμερα βρίσκεται στον Ελικώνα σε υψόμετρο 1280 μέτρων, εκεί που βρίσκεται το ιερό και ο βωμός του Δία.

Έτσι, οι 9 Πιερίδες, κόρες του βασιλιά, τρομαγμένες από τη δύναμη των Μουσών, σώπασαν και αποδέχτηκαν την ήττα. Παρόλα αυτά, οι Μούσες εξαγριωμένες που οι θνητές γυναίκες αμφισβήτησαν την υπεροχή τους, τις μεταμόρφωσαν σε άγρια όρνεα, ώστε να κράζουν για όλη τους τη ζωή με αποκρουστικές φωνές!

Τέλος, να πούμε ότι μέχρι σήμερα ο όρος «Μούσα» χρησιμοποιείται για ένα πρόσωπο, συνήθως θηλυκού γένους, που εμπνέει έναν καλλιτέχνη!

Δείτε επίσης: Οι 3 Χάριτες Και Τα Έργα Τέχνης Που Τις Απεικονίζουν Μέχρι Σήμερα!