Οι Σειρήνες ήταν θαλάσσιοι δαίμονες της ελληνικής μυθολογίας που είχαν σώμα αρπακτικού πουλιού και ανθρώπινο γυναικείο κεφάλι. Πολλοί τις μπερδεύουν με τις Άρπυιες, επειδή μοιάζουν στο σώμα, ωστόσο, οι Σειρήνες είχαν όμορφο γυναικείο πρόσωπο.
Ήταν κόρες του Φόρκυ (αρχαίου θεού της θάλασσας) και της Θεάς Χθων (Γη). Ωστόσο, σύμφωνα με άλλη εκδοχή ήταν κόρες του θεού Αχελώου (ποτάμι της Ελλάδας) και της Μούσας Μελπομένης ή της Μούσας Τερψιχόρης.
Πώς μεταμορφώθηκαν οι Σειρήνες;
Μερικές φορές παρουσιάζονται στην αρχαία ελληνική μυθολογία ως μισές γυναίκες και μισές ψάρι, θυμίζοντας τις γοργόνες.
Το καθήκον τους ήταν να συνοδεύουν την Περσεφόνη, κόρη της θεάς Δήμητρας και του αδερφού της Δία. Σύμφωνα με τον μύθο, όταν ο Άδης απήγαγε την Περσεφόνη στον κάτω κόσμο, η Δήμητρα έδωσε στις Σειρήνες σώμα πτηνού για να τη βοηθήσουν στην αναζήτηση της κόρης της.
Αφού δεν κατάφεραν να βρουν την Περσεφόνη, εγκαταστάθηκαν σε ένα νησί, όπου με το υπέροχο τραγούδι τους προσέλκυαν τους ναύτες των πλοίων που διέσχιζαν την περιοχή τους και στη συνέχεια προκαλούσαν την καταστροφή τους.
Κατά άλλους, η μερική μεταμόρφωσή τους οφείλεται στην οργή της Δήμητρας, γιατί δε βοήθησαν την κόρη της τη στιγμή της αρπαγής.
Άλλη αιτία της μεταμόρφωσης τους θεωρείται η οργή της Αφροδίτης, γιατί οι Σειρήνες δεν τιμούσαν τις χαρές του έρωτα και η θεά τους πήρε την ομορφιά.
Ενώ άλλοι υποστηρίζουν ότι μεταμορφώθηκαν σε πτηνά με γυναικείο κεφάλι όταν έχασαν από τις Μούσες.
Σειρήνες εναντίον Μουσών
Ένας άλλος μύθος λέει, ότι όταν μεγάλωσαν οι Σειρήνες έγιναν πανέξυπνες και πανέμορφες. Ωστόσο, ήταν τόσο αλαζόνες, που προκάλεσαν σε διαγωνισμό τραγουδιού τις Μούσες. Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή η Ήρα ήταν αυτή που τις έβαλε να διαγωνιστούν.
Αφού οι Μούσες επικράτησαν κατά κράτος, έκοψαν τα φτερά των Σειρήνων και τα έκαναν στεφάνια, επειδή είχαν το θράσος να τις προκαλέσουν. Ωστόσο, η Μελπομένη δε δέχτηκε να φορέσει το στεφάνι ως ένδειξη πένθους για τις κόρες της.
Οι Σειρήνες και ο Οδυσσέας
Οι Σειρήνες αναφέρονται για πρώτη φορά στην Οδύσσεια του Ομήρου. Σύμφωνα με τον Όμηρο το νησί που κατοικούσαν ονομαζόταν Ανθεμόεσσα και βρισκόταν ανάμεσα από τη Σικελία και την Καλαμβρία.
Από εκεί πέρασε και ο πολυμήχανος Οδυσσέας, τον οποίο είχε προετοιμάσει η Μάγισσα Κίρκη για τους κινδύνους που είχε να αντιμετωπίσει ενάντια στις Σειρήνες.
Αρχικά, ζήτησε από το πλήρωμα του να τον δέσουν στο κατάρτι ώστε να ακούσει το τραγούδι και να μην παρασυρθεί. Στη συνέχεια διέταξε τους ναύτες να βάλουν κερί στα αυτιά τους. Τελικά, διέφυγαν τον κίνδυνο.
Οι Σειρήνες και οι Αργοναύτες
Πριν όμως από τον Οδυσσέα κατάφεραν να διασχίσουν την περιοχή οι Αργοναύτες. Σύμφωνα με τον μύθο ο κένταυρος Χείρων είχε συμβουλεύσει τον Ιάσονα να πάρει μαζί του στο καράβι τον Ορφέα ο οποίος ήταν άριστος αοιδός.
Μόλις ο Ορφέας ξεκίνησε να τραγουδάει, ξεπέρασε σε ομορφιά το τραγούδι των Σειρήνων και οι Αργοναύτες κατάφεραν να διαφύγουν.
Πώς πέθαναν οι Σειρήνες;
Μετά τη διάσωση των Αργοναυτών, οι Σειρήνες, που στα «Ορφικά Αργοναυτικά» περιγράφονται με εξ ολοκλήρου ανθρώπινα χαρακτηριστικά, έπεσαν στη θάλασσα και μεταμορφώθηκαν σε βράχους.
Σύμφωνα με τον Απολλόδωρο και τον Υγίνο η μοίρα των Σειρήνων ήταν να πεθάνουν, όταν ένα πλοίο θα γλίτωνε από αυτές. Κατόρθωμα που αποδίδεται άλλοτε στον Οδυσσέα και άλλοτε στον Ορφέα. Κατά άλλους οι Σειρήνες πέθαναν επειδή ηττήθηκαν σε μουσικό αγώνα με τον γιο της Μούσας Καλλιόπης, τον Λίνο.
Πως επινοήθηκε ο μύθος των Σειρήνων
Στην αρχαιότητα όλα τα επικίνδυνα και ακατανόητα θεωρούνταν κάτι μαγικό ή θεϊκό. Όπως γνωρίζουμε οι αρχαίοι Έλληνες ήταν σπουδαίοι θαλασσοπόροι και εξερευνητές.
Προφανώς, συναντούσαν στην πορεία τους ζώα που δε γνώριζαν, με αποτέλεσμα να δημιουργήσουν μύθους με τη φαντασία τους.
Ποιος είναι ο συμβολισμός των Σειρήνων
Οι Σειρήνες συμβολίζουν τα πάθη, τις επιθυμίες και τα σκοτεινά, παρορμητικά μας ένστικτα ενώ οι άντρες των καραβιών συμβολίζουν το υπερεγώ δηλαδή τον εσωτερικό προστατευτικό μηχανισμό ο οποίος υπαγορεύει τα «σωστά» και τα «πρέπει».
Η απόφαση του Οδυσσέα να ακούσει το τραγούδι τους, μόνο εν μέρει αποδεικνύει πως ο θάνατος και ο έρωτας τον οποίον οι Σειρήνες συμβολίζουν (μαζί με τη θάλασσα, σύμβολο της ψυχής και της θηλυκής οντότητας), είναι πιο δυνατοί αντίπαλοι ακόμα και από τον ίδιο τον πολυμήχανο Οδυσσέα.