Το Πάνθεον της ελληνικής μυθολογίας

Αρχικά να πούμε ότι η λέξη Πάνθεον σημαίνει το σύνολο των θεών μιας θρησκείας. Επίσης, αναφέρεται σε έναν ναό, ο οποίος είναι αφιερωμένος σε όλους τους θεούς μιας θρησκείας, όπως ήταν στο παρελθόν το Ρωμαϊκό Πάνθεον.

Σήμερα με τη λέξη Πάνθεον εννοούμε έναν ναό που λειτουργεί ως μαυσωλείο διακεκριμένων προσωπικοτήτων, όπως για παράδειγμα το Πάνθεον των Παρισίων.

Ωστόσο, σε αυτό το άρθρο θα μιλήσουμε για το ελληνικό πάνθεον και τη δημιουργία του, που μας είναι γνωστό σήμερα χάριν στα αρχαία ποιήματα του Ομήρου και του Ησίοδου.

Πάμε λοιπόν να γνωρίσουμε το γενεαλογικό δέντρο των Ελλήνων Θεών.

Πάνθεον: Πρώτη γενιά

Στη θεογονία του Ησίοδου, όλα ξεκίνησαν από το Χάος, που γέννησε την πρωταρχική θεϊκή τριάδα, τη Γαία (Γη) που συμβολίζει την ύλη, τον Έρωτα που συμβολίζει τη δημιουργία και τον Τάρταρο που συμβολίζει τον χρόνο και τον θάνατο.

Με τη μεσολάβηση του Έρωτα, το Χάος και η Γαία γέννησαν τον Έρεβο (η σιωπή και το βάθος της Νύχτας) και τη Νυξ (Νύχτα).

Με την ένωση του Ερέβους και της Νύχτας γεννήθηκε ο Αιθέρας και η Ημέρα.

Η Γαία, με παρθενογένεση, γέννησε τον Ουρανό, τα Όρη (βουνά) και τον Πόντο (Προσωποποίηση της Θάλασσας).

Στη Συνέχεια, ο Ουρανός ζευγάρωσε με τη Γαία και γέννησαν 12 Τιτάνες, 3 Κύκλωπες και 3 εκατόγχειρες (τέρατα της αρχαίας μυθολογίας).

Οι Τιτάνες

• Ωκεανός
• Ιαπετός
• Ρέα
• Θεία
• Θέμις
• Μνημοσύνη
• Φοίβη
• Τηθύς
• Κριός
• Υπερίων
• Κοίος
• Κρόνος

Πάνθεον: Δεύτερη γενιά

Ο Κρόνος έκοψε τα γεννητικά όργανα του Ουρανού και από τις σταγόνες αίματος που έπεσαν στη Γη, γεννήθηκαν οι Γίγαντες, οι Μελιάδες (θεότητες των δασών) και οι Ερινύες (θεότητες του κάτω κόσμου).

Έπειτα, αφού πέταξε τα γεννητικά όργανα του Ουρανού στη θάλασσα, ξεβράστηκε η θεά Αφροδίτη.

Την ίδια εποχή η Νύχτα γέννησε από μόνη της τα Όνειρα, το Πεπρωμένο, την Έριδα, τον Μώμο (θεός της ειρωνείας), τη Φιλότητα, το Γήρας, τον Θάνατο, τις Μοίρες, τις Εσπερίδες, τον Ύπνο και την Απάτη.

Η Έριδα, ακολουθώντας τα βήματα της μητέρας της, γέννησε από μόνη της τον Πόνο, τις Μάχες, τους Καυγάδες, τη Δολοφονία, την Πάλη, τα Ψέματα, τις Διαφορές, τον Λιμό, την Ασθένεια, τους Όρκους, τις Ιστορίες, την Ανυπακοή και το Ερείπιο.

Παρομοίως, η Γαία με τον Πόντο έφεραν στον κόσμο τον Νηρέα, τον Φόρκυ, την Κητώ και τον Θαύμα.

Η γέννηση των μυθικών πλασμάτων

Τα αδέρφια Φόρκυς και Κητώ ζευγάρωσαν, γεννώντας τις 3 γοργόνες (Σθενώ, Ευρυάλη, Μέδουσα) και τις 3 Γραίες (μυθικά όντα της αρχαίας μυθολογίας που μοιράζονταν ένα δόντι και ένα μάτι).

Ο Νηρέας, μία θαλάσσια θεότητα προγενέστερη και από τον Ποσειδώνα, ζευγάρωσε με τη Δωρίδα και γέννησαν 50 Νύμφες, τις Νηρηίδες  (θεότητες της θάλασσας).

Με τη σειρά τους, ο Θαύμας και η Ηλέκτρα, γέννησαν τις Άρπυιες και την Ίριδα (ουράνιο τόξο).

Αφού η Γαία ζευγάρωσε και με τον Τάρταρο, γέννησε τον Τυφώνα. Αργότερα, ο Τυφώνας με την Έχιδνα, έφεραν στον κόσμο τον Όρθρο (το σκυλί του Γηρυόνη με τα δύο κεφάλια), τη Χίμαιρα, την Ύδρα και τον Κέρβερο.

Τα αδέρφια Όρθρος και Χίμαιρα έδωσαν ζωή στη Σφίγγα, που έγινε γνωστή από τον μύθο με τον Οιδίποδα και το λιοντάρι της Νεμέας που στην πορεία σκότωσε ο Ηρακλής.

Ο Ωκεανός και η Τήθυς γέννησαν 3.000 ποτάμια και 3.000 Ωκεανίδες (θαλάσσια μυθικά πλάσματα).

Οι τιτάνες Θεία και Υπερίωνας, ζευγάρωσαν και γέννησαν την Αυγή, τη Σελήνη και τον Ήλιο.

Άλλοι τιτάνες, ο Κριός και η Ευρυβία, έφεραν στον κόσμο τον Αστραίο τον Πάλλα και τον Πέρση.

Αργότερα, ο Πάλλας και η χθόνια θεότητα Στυξ ή Στύγα θα γεννήσουν τους 4 ανέμους και τα αστέρια.

Ο Τιτάνας Ιαπετός ζευγάρωσε με την Τιτανίδα Κλυμένη και γέννησαν τον Άτλαντα, τον Μενοίτιο, τον Προμηθέα και τον Επιμηθέα.

Πάνθεον: Τρίτη Γενιά

Αργότερα, ο Κρόνος ανέτρεψε τον πατέρα του Ουρανό και ανέβηκε στο θρόνο.

Αφού ζευγάρωσε με την αδερφή του Ρέα, γέννησαν τον Δία, την Εστία, τη Δήμητρα, την Ήρα τον Άδη και τον Ποσειδώνα.

Ωστόσο, ο Ουρανός και η Γαία είχαν προβλέψει ότι θα χάσει τον θρόνο του από το ίδιο το παιδί του, όπως έπραξε και αυτός.

Φοβούμενος λοιπόν να μη συμβεί αυτή η προφητεία, κατάπινε τα παιδιά του.

Παρόλα αυτά, η Ρέα αποφάσισε να τιμωρήσει τον Κρόνο για αυτές τις πράξεις του.

Αφού φυγάδευσε τον Δία στην Κρήτη με τη βοήθεια της Γαίας, έδωσε στον Κρόνο να καταπιεί μία φασκιωμένη πέτρα αντί για το μωρό.

Όταν ο Δίας μεγάλωσε, επέστρεψε για να σώσει τα υπόλοιπα αδέρφια του, δίνοντας στον Κρόνο να πιει δηλητήριο.

Η αναγέννηση των Ολύμπιων θεών

Έτσι λοιπόν ξεκίνησε ο 10ετής πόλεμος ανάμεσα στους Τιτάνες και τους Ολύμπιους Θεούς που μας είναι γνωστός ως η Τιτανομαχία, με αποτέλεσμα οι Τιτάνες να ηττηθούν και να φυλακιστούν για πάντα στα Τάρταρα.

Την εξουσία ανέλαβαν οι Ολύμπιοι θεοί που χώρισαν τον κόσμο σε τρία βασίλεια.

Το βασίλειο της θάλασσας ανατέθηκε στον Ποσειδώνα, το βασίλειο του κάτω κόσμου στον Άδη και το βασίλειο του Ουρανού στον Δία.

Όσον αφορά τη γη, συμφώνησαν να την κυβερνούν και οι 3 μαζί από κοινού.

Ωστόσο, ο Δίας θεωρείται ο πατέρας των θεών και των ανθρώπων σύμφωνα με την αρχαία ελληνική θρησκεία.

Σύμφωνα με την Ιλιάδα του Ομήρου, ο Δίας ζευγάρωσε με τη Διώνη και γέννησε τη θεά Αφροδίτη, κάτι που δεν ισχύει για τον Ησίοδο όπως είδαμε παραπάνω.

Ο Δίας ήταν γνωστός για τις ερωτικές του περιπέτειες, γεγονός που οδήγησε στη δημιουργία πολλών αξιότιμων προσωπικοτήτων της ελληνικής μυθολογίας.

Μερικοί από τους πιο σπουδαίους απογόνους του Δία είναι οι ημίθεοι ήρωες Ηρακλής και Περσέας, η θεά Αθηνά, ο θεός Απόλλωνας, η θεά Άρτεμις, ο θεός Ερμής, η θεά Περσεφόνη, ο θεός Διόνυσος, οι 9 Μούσες, η ωραία Ελένη και ο βασιλιάς Μίνωας.

Με τη γυναίκα του, τη θεά Ήρα, απέκτησαν τον θεό Άρη, την Ήβη και τον Ήφαιστο, σύμφωνα με τη θεογονία του Ομήρου.

Σύμφωνα με τον Ησίοδο, ο Ήφαιστος γεννήθηκε από την Ήρα χωρίς τη συμμετοχή του Δία.

Αυτό που συμπεραίνουμε στο τέλος είναι ότι το αρχαίο ελληνικό Πάνθεον δεν αφορά τους 12 θεούς του Ολύμπου αλλά τις πολλές θεότητες που λάτρευαν οι αρχαίοι Έλληνες. Οι μεγάλοι θεοί ήταν ο Δίας ο Ποσειδώνας και ο Άδης. (πλούτωνας).

Από εκεί και πέρα υπήρχαν υποδεέστεροι θεοί. Το δωδεκάθεο επινοήθηκε κατά τον 16ο – 17ο αιώνα από δυτικούς λόγιους.

Οι 12 θεοί του Ολύμπου

Δίας ή Ζευς : Θεός των καιρικών φαινομένων, της οικογένειας και της γονιμότητας

Ήρα : Προστάτιδα του γάμου και της συζυγικής πίστης

Ποσειδώνας : Θεός του υγρού στοιχείου

Αθηνά : Η θεά της Σοφίας των τεχνών και της στρατηγικής του πολέμου

Εστία : Προστάτιδα της οικογενειακής ευτυχίας και του σπιτιού

Δήμητρα : θεά της γης, της Γεωργίας, της Χλωρίδας και προστάτιδα των Γεωργών

Ήφαιστος: Θεός της φωτιάς, των ηφαιστείων και της μεταλλουργίας

Ερμής: Ήταν ο αγγελιοφόρος των θεών και προστάτης των ταξιδιών και των ληστών.

Απόλλωνας : Θεός της μουσικής του χορού και της μαντικής τέχνης.

Αφροδίτη : Θεά της ομορφιάς, του έρωτα και της συνουσίας.

Άρης : Θεός της μάχης και του Πολέμου

Άρτεμις : Θεά της άγριας φύσης, των ζώων και του κυνηγιού.

Άλλοι σημαντικοί θεοί που λάτρευαν οι αρχαίοι Έλληνες

Άδης : Θεός του κάτω κόσμου και των νεκρών

Περσεφόνη : Θεά της Άνοιξης

Ασκληπιός: Θεός της Ιατρικής

Ήβη : Θεά οινοχόος, (υπεύθυνη για την αραίωση του κρασιού) και διανομέας του Νέκταρ και της Αμβροσίας στους θεούς.

Παν : Θεός των στεπών και των κοπαδιών, των βουνών, της παραδοσιακής μουσικής και προστάτης των βοσκών και του κυνηγιού.

Τέλος, αν και ο θεός Διόνυσος δε θεωρούνταν Ολύμπιος θεός, ήταν ένας από τους πρωταγωνιστές θεούς, καθώς η λατρεία του επηρέασε σημαντικά τα πολιτιστικά και θρησκευτικά δρώμενα της αρχαίας Ελλάδας.